Na uwolnionym rynku energii konkurencja wyłącznie słowna i – na razie – nie dzieje się nic...
dr Leszek Juchniewicz, prezes Urzędu Regulacji Energetyki

Dokładnie rok temu rozgorzała niekończąca się dyskusja, że cena 117 zł i 49 groszy za MWh energii, produkowanej w trybie generacji wymuszonej na polecenie Operatora Systemu Przesyłowego, jest zdecydowanie za niska i nie równoważy poniesionych nakładów. Nikomu jednak nie przeszkadzało, że w tym samym czasie średnia cena energii elektrycznej sprzedawanej na eksport wynosiła tylko 109 zł i 63 grosze za każdą MWh.

Nikomu to nie przeszkadzało, bo mało kto o tym wiedział. Firmy sprzedające polską energię za granicę na ogół szczelnie chronią dane swoich transakcji. Ujawnił je dopiero w swoim dorocznym sprawozdaniu Leszek Juchniewicz, prezes Urzędu Regulacji Energetyki. Z tegoż samego dokumentu wynika, że tej najtańszej z możliwych energii sprzedaliśmy w 2006 roku dokładnie – operując tylko saldem wymiany netto 13434 GW. Było to - co prawda - nieco mniej niż przed rokiem, ale więcej niż dwa lata temu. Najwyższa średnia cena sprzedaży energii elektrycznej w obrocie w 2006 roku występowała przy sprzedaży do odbiorców końcowych i wynosiła 122,75 zł/MWh. Natomiast najniższa w kraju średnia cena występowała przy sprzedaży do przedsiębiorstw wytwórczych i wynosiła 116,45 zł/MWh. Średnia cena sprzedaży pomiędzy przedsiębiorstwami obrotu wynosiła 118,26 zł/MWh. Łatwo więc policzyć, że tym sposobem „po drutach” popłynęło sobie z Polski w wariancie pesymistycznym ponad 91 mln zł, zaś przy opcji (modne słowo) optymistycznej aż 176 mln zł. Nie można jednak nie zauważyć, że PSE − Operator z tytułu udostępnienia międzysystemowych zdolności przesyłowych na zasadzie skoordynowanych aukcji osiągnął w 2006 roku dochód na poziomie 268,812 mln zł brutto. Dla pełności obrazu trzeba jeszcze napisać, choć nikt tego mocno nie eksponuje, że w imporcie każda MWh kosztowała średnio zaledwie... ok. 95 zł.

Interesujące jest więc to, skąd energię kupujemy, a gdzie sprzedajemy?

Tak więc z Polski w 2006 roku wypłynęło łącznie 15 775 GW (w poprzednim roku 16 188 GW) a konkretnie do: Czech – 10 183 GW, Niemiec – tylko... 720 GW, Słowacji – 3373 GW, i Szwecji – 1498 GW. Natomiast wpłynęło do Polski w 2006 roku łącznie 4774 GW (w poprzednim roku 5 002 GW) z czego z Białorusi – 1 045 GW, Czech – 44 GW, Niemiec – 2546 GW, Słowacji – 4 GW, Szwecji – 264 GW i Ukrainy – 870 GW. Te dane – jak to ze statystyka bywa – mogą trochę mylić, bowiem nie jest prawdą, że największym konsumentem polskiej energii elektrycznej są Czechy, a Polska zaimportowała z Niemiec netto 1826 GW. Przez Czechy realizowany jest eksport do Austrii i do Niemiec. Punkty wymiany mocy na polsko-niemieckiej granicy a są dwa: linia 400 kV relacji Mikołowa − Kiesdorf i dwutorowa linia 220 kV relacji Krajnik − Vierraden od lat działają jakoś tak dziwnie, że energia chętnie płynie z zachodu na wschód - zwłaszcza w porze wiania wiatrów, zaś w odwrotną stronę napotyka na trudne do przezwyciężenia opory. Wprawdzie w ostatnim roku nie poczyniono żadnych istotnych inwestycji mających na celu rozbudowę połączeń Krajowego Systemu Elektroenergetycznego z systemami innych państw to jednak dokonano aktualizacji profilu linii przesyłowej 220 kV Krajnik – Vierraden, która pozwoliła na zwiększenie zdolności przesyłowej o 41 proc. w okresie letnim przy temperaturze +30 stopni Celsjusza i 22 proc. w okresie zimowym przy temperaturze 0 stopni Celsjusza.

Nieoczekiwana zamiana ról:

KDT kontra TPA

Kolejną sensacją, jaką przynosi ostatnie sprawozdanie prezesa Juchniewicza jest to, że wartość energii sprzedawanej w ramach antyrynkowych przecież i mających w końcu naturalną tendencję do wygasania kontraktów długoterminowych w ostatnim roku wzrosła (!!!) o... 18,4 proc. i stanowiła ok. 37,5 proc. całkowitej sprzedaży wytwórców systemowych. Sprzedaż w ramach kontaktów długoterminowych ilości energii wyższej od ilości objętej minimalnym obowiązkowym zakupem musi prowadzić do wniosku, że energia ta przynajmniej w ilości powyżej MIE była dostępna po atrakcyjnych cenach, które pozwoliły na jej sprzedaż w warunkach rynkowej konkurencji. W tym samym czasie sprzedaż w segmencie odbiorców uprawnionych do korzystania z prawa wyboru sprzedawcy zmalała o 35,7 proc., zmniejszyła się także liczba przedsiębiorstw wytwórczych prowadzących bezpośrednią sprzedaż odbiorcom TPA z czterech do trzech, a średnia cena wzrosła o 4,6 proc. Inaczej rzecz ma się wśród odbiorców korzystających z reguły TPA, ale będących klientami spółek dystrybucyjnych. Znaczne zmniejszenie z 78 do 35 liczby odbiorców TPA w 2005 roku w porównaniu do roku 2004 wynikło ze zmiany sposobu kwalifikowania odbiorcy jako korzystającego z TPA. W latach 1998-2004 spółki dystrybucyjne utożsamiały liczbę odbiorców korzystających z TPA z liczbą zawartych umów dystrybucyjnych. W celu ujednolicenia pojęć, na podstawie danych po roku 2005, sprecyzowano definicję odbiorcy TPA jako osoby fizycznej lub prawnej, z którą spółka dystrybucyjna zawarła jedną lub więcej umów o przyłączenie do sieci oraz umów o świadczenie usługi dystrybucyjnej.

Wolumen energii elektrycznej dostarczonej w 2006 roku przez spółki dystrybucyjne w ramach TPA wzrósł o 14 proc. w porównaniu z 2005 r. i wyniósł 8 469 GWh, co stanowiło 7,6 proc. całkowitych dostaw do odbiorców końcowych zrealizowanych przez spółki. Odbiorcy, którzy skorzystali z prawa wyboru sprzedawcy to w przeważającej większości odbiorcy o dużym i bardzo dużym zużyciu energii znajdującym się w przedziale powyżej 2000 MWh rocznie.