Wychwycą w Bełchatowie

O znaczeniu niskoemisyjnych technologii węglowych dla rozwoju regionu łódzkiego rozmawiali 20 kwietnia uczestnicy konferencji, która odbyła się w Instytucie Europejskim w Łodzi. - Istnieje ogromna szansa, że pierwsza instalacja CCS w Polsce powstanie w Bełchatowie – podkreślał poseł do Parlamentu Europejskiego, przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych, dr Jacek Saryusz – Wolski - Uzależnienie Polski od złóż węgla należy zamienić w sukces. Łódzka konferencja jest niezwykle ważnym krokiem w uczynieniu z regionu silnego, europejskiego ośrodka, gdzie będą powstawać nowoczesne i przyjazne dla środowiska technologie węglowe – dodawał łódzki europarlamentarzysta. Rozwój i unowocześnienie przemysłu energetycznego – to szansa dla regionu – potwierdza Antoni Pietkiewicz, prezes PGE Górnictwo i Energetyka SA. – cały czas warto jednak pamiętać o rachunku ekonomicznym, ten zawsze powinien być dodatni.

W projekt czystych technologii węglowych powinni zaangażować się nie tylko inżynierowie, ale także ekonomiści. Niezwykle ważne jest także zdanie lokalnych społeczności – dodawał prezes PGE GiE SA – Na terenie województwa łódzkiego znajduje się ogromny skarb. Budowa wielkiego kompleksu energetyczno - paliwowego jest celem, który powinien łączyć wszystkie środowiska w regionie – uważa marszałek województwa łódzkiego Włodzimierz Fisiak. - Nowoczesną technologię, która tutaj powstanie będzie można z sukcesem sprzedawać w całej Europie.
Przemysł energetyczny w regionie łódzkim odgrywa ogromne znaczenie, świadczą o tym liczby. Aktualnie, ponad 20% energii elektrycznej zasilającej system krajowy pochodzi z obszaru województwa łódzkiego. Głównym jej wytwórcą jest Elektrownia Bełchatów o potencjale produkcyjnym 4440 MW.

Planowane przez obie spółki inwestycje – także we wspierane przez Unię Europejską – czyste technologie węglowe – mogą przysporzyć regionowi kolejnych profitów. Poza strumieniem pieniędzy, które wpłyną bezpośrednio do budżetów gminy, powiatu i województwa, region może liczyć na inne pozytywne skutki społeczno – gospodarcze. Z dotychczasowej praktyki inwestycyjnej związanej z budową dużych obiektów energetycznych wynika, że około 20% nakładów przypada krajowym dostawcom towarów i usług. Jest rzeczą oczywistą, że firmy z regionu, np. wyspecjalizowane w budownictwie przemysłowym i posiadające odpowiedni potencjał wytwórczy, będą poważnymi uczestnikami planowanych przedsięwzięć. Duża inwestycja energetyczna jest pośrednio źródłem dochodów dla bardzo wielu, nawet nie związanych z budową podmiotów gospodarczych i obywateli. W warunkach polskich szacuje się, że wielkość dodatkowego efektu z realizacji inwestycji, wynikająca ze wzrostu popytu na środki produkcji oraz dobra konsumpcyjne, jak też zapotrzebowania na dodatkowe inwestycje, znana jako mnożnik inwestycyjny lub mnożnik Keynesa, przewyższa prawie trzykrotnie rozmiary wpływów z pierwotnego procesu inwestycyjnego.

Przy budowie bloku energetycznego 858 MW w Elektrowni Bełchatów liczba zatrudnionych pracowników sięga 1500 osób. Oprócz realizatora zatrudnionych jest stale ponad 30 głównych firm podwykonawczych (nie licząc drobnych podwykonawców np. wykonujących krótkoterminowe roboty specjalistyczne). Większość z tych firm to firmy polskie.


W łódzkiej konferencji wzięli udział m.in: poseł do Parlamentu Europejskiego, przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych, dr. Jacek Saryusz – Wolski, marszałek województwa Włodzimierz Fisiak, minister – Elżbieta Radziszewska, poseł na Sejm– Włodzimierz Kula, wiceprezydent Łodzi – Włodzimierz Tomaszewski, wojewoda łódzki Jolanta Chełmińska oraz prezesi spółek górniczych i energetycznych Polskiej Grupy Energetycznej.


Patronat nad konferencją objęli: marszałek województwa łódzkiego - Włodzimierz Fisiak, poseł do Parlamentu Europejskiego, przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych - dr Jacek Saryusz – Wolski, a także łódzkie uczelnie: Politechnika Łódzka i Uniwersytet Łódzki.


Patronami medialnymi konferencji były: Gazeta Giełdy Parkiet, Wirtualny Nowy Przemysł, miesięcznik Energia Gigawat, Radio Łódź oraz TVP Łódź.




Czysta energetyka w Bełchatowie


– Zakończenie budowy instalacji CCS do wychwytywania, transportu i magazynowania dwutlenku węgla jest planowane w 2015 r. Pieniądze z Unii Europejskiej muszą być przez nas wydane do końca 2010 r. – poinformował Krzysztof Domagała, prezes PGE Elektrowni Bełchatów SA. podczas konferencji Niskoemisyjne technologie węglowe w energetyce - szansą dla rozwoju regionu. – Projekt będzie składał się z dwóch etapów. W pierwszym powstanie instalacja pilotażowa, przy bloku nr 12. W drugim – instalacja demonstracyjna zintegrowana z nowym blokiem 858 MW.

Budowa instalacji „post combustion” usuwania CO2 ze spalin bloku energetycznego 858 MW opalanego węglem brunatnym wykonana zostanie w technologii „advanced amine” i będzie usuwała CO2 ze spalin w ilości ponad 2,1 mln ton CO2 rocznie.

W zakresie wyboru technologii nawiązana została współpraca z konsorcjum Alstom - realizatorem budowy bloku 858 MW - i Dow Chemical (światowym dostawcą produktów chemicznych, z ponad 40-letnim doświadczeniem w obszarze przetwórstwa amin) w celu doboru optymalnego solwentu do procesu absorpcji CO2.


Z kolei w celu wyboru optymalnego miejsca dla geologicznego składowania CO2, PGE Elektrownia Bełchatów SA współpracuje z Państwowym Instytutem Geologicznym, reprezentującym konsorcjum, złożone z następujących podmiotów: Państwowy Instytut Geologiczny, Akademia Górniczo-Hutnicza, Główny Instytut Górnictwa, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Instytut Nafty i Gazu, Przedsiębiorstwo Badań Geoficznych. Możliwy scenariusz sekwestracji, wstępnie wskazany przez PIG, obejmuje miejsce zatłaczania CO2 w poziomach wodonośnych solankowych w odległości ok. 15 km od Elektrowni Bełchatów i stanowi zbiornik o pojemności 136 mln ton CO2, pochodzący z dolnej jury i położony na głębokości 1200 m. Jego pojemność jest wystarczająca dla zmagazynowania CO2 pochodzącego z instalacji demonstracyjnej PGE Elektrowni Bełchatów SA, jak i dodatkowo jednej lub dwóch instalacji przemysłowych spoza sektora energetycznego, położonych w sąsiedztwie Elektrowni Bełchatów, np: Cementowni Działoszyn oraz Cementowni Rudniki, o łącznej rocznej emisji CO2 wynoszącej ok. 1,2 mln ton. Obszar składowania i rurociąg transportowy projektowane dla instalacji demonstracyjnej w PGE Elektrowni Bełchatów S.A. będą spełniać standardy programowania rozwoju tej infrastruktury w celu zaspokajania przyszłych potrzeb innych dużych zakładów emitujących CO2.


W celu nawiązania kontaktów międzynarodowych umożliwiających wymianę wiedzy i doświadczeń, wynikających z realizacji fazy przygotowawczej, implementacji, oraz fazy testowej w ramach projektu CCS, PGE Elektrownia Bełchatów S.A., podjęła rozmowy robocze z europejskimi firmami - RWE i Fortum

W marcu Komisja Europejska zdecydowała o przyznaniu PGE Elektrowni Bełchatów 180 mln euro na budowę instalacji CCS (Carbon Capture and Storage) do wychwytywania, transportu i magazynowania dwutlenku węgla, który będzie powstawał po uruchomieniu w elektrowni nowoczesnego bloku energetycznego o mocy 858. Pieniądze pochodzą z unijnego pakietu naprawczego dla nowych projektów inwestycyjnych (Recovery Action Plan) w latach 2009-2011. W sumie Unia Europejskiego przeznaczyła na najlepsze projekty 5 mld euro.

Realizacja projektu umożliwi zdobycie niezbędnej wiedzy inżynierskiej i doświadczenia w zakresie projektowania, budowy i eksploatacji instalacji CCS, a następnie optymalizacji i komercjalizacji tych instalacji – informuje prezes bełchatowskiej elektrowni.


Ta prekursorska inwestycja i zdobyte podczas jej realizacji doświadczenia będą miał niebagatelne znacznie dla - bardzo potrzebnych w Polsce - kolejnych projektów tego typu. Zapisy polityki energetycznej Polski do 2030 r. oraz rządowego programu „Czysty węgiel dla energetyki” przygotowanego przez Ministerstwo Gospodarki zakładają bowiem, iż Polska, jako jeden z krajów posiadających największe zasoby węgla brunatnego i kamiennego, za jeden ze swoich priorytetów powinna przyjąć promowanie rozwoju czystych technologii węglowych w energetyce.



Instalacja wychwytywania, transportu i geologicznego składowania CO2 (CSS)


BOT Elektrownia Bełchatów jest zakładem na wskroś nowoczesnym, przyjaznym środowisku naturalnemu oraz spełniającym wszelkie wymagania i normy obowiązujące w Unii Europejskiej. Jednak zmieniająca się szybko rzeczywistość stawia przed zakładem wciąż nowe wyzwania. Aby im sprostać, już teraz Elektrownia prowadzi wszelkie możliwe działania, które umocnią jej pozycję na zliberalizowanym rynku energii.


Najważniejsze przedsięwzięcia inwestycyjne PGE Elektrowni Bełchatów S.A. to budowa nowego bloku energetycznego o mocy 858 MW oraz rekonstrukcja techniczna połączona z modernizacją 10 bloków energetycznych.

Planowana do 2012 rekonstrukcja techniczna i modernizacja 10 bloków jest zasadniczym elementem programu utrzymania zdolności produkcyjnych elektrowni, aż do wyczerpania się zbilansowanych złóż węgla brunatnego, to znaczy do 2035 roku. Są to inwestycje niezbędne ze względu na stopień zużycia urządzeń energetycznych, wymagania przepisów Urzędu Dozoru Technicznego oraz wymagania ekologiczne określone przez UE.



Blok 858 MW z instalacją CCS


Realizacja projektu budowy instalacji do wychwytywania, transportu i geologicznego składowania CO2 (ccs – carbon capture and storage) obejmuje:

• - uzyskanie dla nowego bloku energetycznego o mocy 858 MW statusu „capture ready" poprzez dostosowanie generalnego planu budowy bloku 858 MW i wykonanie niezbędnych modyfikacji w systemach technologicznych bloku (retrofit), celem przystosowania jednostki do zabudowy instalacji wychwytu CO22;
• - budowę instalacji do wychwytywania CO2 ze spalin bloku energetycznego 858 MW;
• - budowę stacji sprężania CO2, rurociągu transportowego, magazynu podziemnego składowania, stacji zatłaczania i monitoringu.



Budowa instalacji „post combustion” usuwania CO2 ze spalin bloku energetycznego 858 MW opalanego węglem brunatnym wykonana zostanie w technologii „advanced amine” i będzie usuwała CO2 ze spalin w ilości ponad 2,1 mln ton CO2 rocznie.
Realizacja projektu umożliwi zdobycie niezbędnej wiedzy inżynierskiej i doświadczenia w zakresie projektowania, budowy i eksploatacji instalacji CCS, a następnie optymalizacji i komercjalizacji tych instalacji.



Zadanie inwestycyjne w zakresie wychwytywania CO2 zostanie zrealizowane w dwóch etapach:

1. Etap I - Instalacja pilotażowa - zaprojektowanie, budowa oraz faza operacyjno – testowa instalacji pilotażowej wychwytywania CO2 (do 20 MWth) zaimplementowanej na istniejącym bloku nr 12 Elektrowni Bełchatów

2. Etap II - Instalacja demonstracyjna zintegrowana z blokiem 858 MW - zaprojektowanie, budowa oraz eksploatacja pełnoskalowej instalacji przemysłowej- wychwytywania ze spalin ponad 2,1 mln ton CO2 rocznie (>300 MWe), rurociągu transportowego i optymalnego miejsca dla geologicznego składowania CO2.


W zakresie wyboru technologii nawiązana została współpraca z konsorcjum Alstom (realizatorem budowy bloku 858 MW) i Dow Chemical (światowym dostawcą produktów chemicznych), z ponad 40-letnim doświadczeniem w obszarze przetwórstwa amin) w celu doboru optymalnego solwentu do procesu absorpcji CO2.





Blok 858 MW - największy i najnowocześniejszy w Polsce

• - Moc elektryczna – 858 MW
• - Blok na parametry nadkrytyczne - 266 bar/554 oC
• - Paliwo – węgiel brunatny
• - Sprawność wytwarzania netto ~ 42%
• - Emisje – zgodne z dyrektywą LCP
• - (NOx- < 200 mg/Nm3, SO2- < 200 mg/Nm3, Pył - < 30 mg/Nm3)
• - Emisja CO2 (bez instalacji CCS) - 5,1 – 5,5 mln t/a
• - Odprowadzenia oczyszczonych spalin przez chłodnię
• - Rozpoczęcie budowy - 2.10.2006 r.
• - Planowane przekazanie do eksploatacji – 2.10.2010 r.
*

Elektrownia Bełchatów jako jedna z niewielu firm branży energetycznej, otrzymała certyfikat PCBC i IQnet dla Zintegrowanego Systemu Zarządzania Jakością, Środowiskiem i BHP, funkcjonującego w oparciu o wymagania norm: PN-EN ISO 9001, PN-EN ISO 14001 oraz PN-N 18001.




Skąd paliwo?

O planach pozyskania węgla ze złoża Złoczew k. Wielunia na konferencji Niskoemisyjne technologie węglowe w energetyce - szansą dla rozwoju regionu mówił Jacek Kaczorowski, prezes PGE KWB Bełchatów SA. - Budowa kopalni w Złoczewie jest inwestycją, która będzie miała charakter strategiczny, a decyzje w tym zakresie podejmować będzie Komitet Inwestycyjny Polskiej Grupy Energetycznej.

W lutym przedstawiciele zarządu PGE KWB Bełchatów SA, spotkali się z mieszkańcami gminy, na której zlokalizowana byłaby odkrywka, przedstawiając plany kopalni. Pierwsze tony węgla zostałyby wydobyte pod Złoczewem, według wstępnych planów, w 2031 r. Dzięki jej uruchomieniu znacznemu przedłużeniu uległaby żywotność obu bełchatowskich firm – kopalni do 2055 r., a elektrowni - do 2047 r.

Złoże „Złoczew’’ położone jest w południowo–zachodniej części województwa łódzkiego w rejonie Wielunia. Oddalone jest o około 50 km w linii prostej od PGE KWB Bełchatów S.A. Zasoby geologiczne złoża szacowane są na ok. 450 mln t.

O atrakcyjności eksploatacji złoża „Złoczew” decydują stosunkowo nieduże nakłady inwestycyjne w odniesieniu do innych perspektywicznych odkrywek. Mają na to wpływ następujące czynniki. Przede wszystkim istniejąca w rejonie Bełchatowa elektrownia o mocy 4440 MW (plus będący w budowie blok 858 MW). Możliwość wykorzystania obecnie eksploatowanych maszyn podstawowych w polu „Bełchatów” i „Szczerców” oraz wysoko wykwalifikowanej i doświadczonej kadry.

*
Kopalnia Bełchatów jest liderem polskiego górnictwa węgla brunatnego – największą kopalnią odkrywkową w Polsce i jedną z największych w Europie. Na polskim rynku funkcjonuje od ponad 30 lat. Od 2007 r. należy do Polskiej Grupy Energetycznej - największej grupy energetycznej w Polsce.
Bełchatowska Kopalnia eksploatuje złoża węgla brunatnego o zasobach szacowanych na ponad 2 mld ton. Prowadzi proces produkcyjny w oparciu o dwa pola węglowe „Bełchatów” i „Szczerców”.
Bełchatowski węgiel jest najtańszym paliwem energetycznym w Polsce, z którego produkowana jest najtańsza energia w kraju.
W 1988 r. Kopalnia osiągnęła zaprojektowaną zdolność wydobywczą - 38,5 mln ton węgla brunatnego rocznie. Obecnie w PGE KWB Bełchatów S.A. wydobywa się rocznie około 33 mln ton węgla, co stanowi ponad 50% krajowego wydobycia tego surowca.


Złoże węgla brunatnego „Bełchatów” zostało odkryte w 1960 r.; jego zasoby wynosiły ponad 2 mld ton. W obrębie złoża wydzielono trzy pola węglowe: „Bełchatów”, „Szczerców” oraz „Kamieńsk”. Do eksploatacji przewidziano węgiel z Pól „Bełchatów” i „Szczerców”.


Pole „Bełchatów”
Pierwotne zasoby eksploatowanego dzisiaj Pola „Bełchatów”, zalegające w środkowej części rowu tektonicznego Kleszczowa, oszacowano na ponad 1 mld ton węgla. Wydobycie w tym polu planuje się do 2019 r. Eksploatacja pozostałej w Polu „Bełchatów” części złoża dokonywana będzie w pogarszających się warunkach górniczo-geologicznych spowodowanych:
- • występowaniem znacznie większej niż dotychczas ilości utworów trudno urabialnych,
- • rozszczepieniem pokładu powodującego okresowe zmniejszenie jego miąższości o około 30% oraz pogorszeniem parametrów jakościowych węgla,
- • rozpoczęciem eksploatacji węgla w rowie II rzędu, co związane jest z szybkim przyrostem głębokości wyrobiska; lokalnie do 280-300 m.

Zasoby geologiczne - 270.062 tys. Mg*
Zasoby przemysłowe - 217.753 tys. Mg*

* wg stanu na 31.12.2008 r.


Pole „Szczerców”
Jest przedłużeniem pola „Bełchatów” w kierunku zachodnim, od którego jest oddzielone wysadem solnym „Dębina”. Zachodnią granicę Pola „Szczerców” stanowią naturalne wyklinowania się pokładu węgla. Eksploatacja węgla na tym polu prowadzona będzie w latach 2009 – 2038.


Zasoby geologiczne - 890.711 tys. Mg*
Zasoby przemysłowe - 619.841 tys. Mg*


Najważniejsze wydarzenia związane z Polem „Szczerców”
1997 – uzyskanie przez KWB „Bełchatów” koncesji na wydobycie węgla brunatnego i kopalin towarzyszących ze złoża węgla brunatnego w Polu „Szczerców”
2002 – rozpoczęcie pracy I układu KTZ
2005 – rozpoczęcie pracy II układu KTZ
2007 – rozpoczęcie pracy III układu KTZ
2008 - oddano do użytku przenośniki trasy łączącej Pole „Bełchatów” z Polem „Szczerców”.


Złoże satelitarne „Złoczew”
Złoże „Złoczew’’ położone jest w południowo – zachodniej części województwa łódzkiego w rejonie Wielunia. Jego zasoby geologiczne szacowane są na ok. 450 mln MG.
O atrakcyjności eksploatacji złoża „Złoczew” decydują stosunkowo nieduże nakłady inwestycyjne w odniesieniu do innych perspektywicznych odkrywek. Mają na to wpływ następujące czynniki:
- istniejąca w rejonie Bełchatowa elektrownia o mocy zainstalowanej 4440 MW (plus będący w budowie blok 858 MW),
- możliwość wykorzystania obecnie eksploatowanych maszyn podstawowych w Polu „Bełchatów” i Polu „Szczerców” oraz potencjału ludzkiego (wysoko wykwalifikowana i doświadczona kadra).

Budowa kopalni w Złoczewie jest inwestycją, która będzie miała charakter strategiczny, a decyzje w tym zakresie podejmować będzie Komitet Inwestycyjny Polskiej Grupy Energetycznej. Na obecnym etapie Kopalnia sporządziła i przyjęła do realizacji koncepcyjne opracowania efektywności wykorzystania tego złoża dla potrzeb bełchatowskiego zagłębia energetycznego.


Planowane wydarzenia związane ze złożem „Złoczew”
2015 - uzyskanie koncesji na wydobycie węgla brunatnego ze złoża Złoczew
2017 – 2018 – wykup terenu i przygotowanie inwestycji
2022 – budowa I układu KTZ
2031 – wydobycie pierwszych ton węgla
2055 – zakończenie robót górniczych.


Historia bełchatowskiego węgla


Bełchatowskie złoże węgla brunatnego zalega w strefie zapadlisk tektonicznych, rozciągających się na przestrzeni ok. 50 km, zwanych rowem tektonicznym Kleszczowa. Wiek węgla określa się na ok. 20 mln lat. Jego powstanie było poprzedzone różnorodnymi procesami geologicznymi rozpoczynającymi się ok. 70 mln lat temu. W tym czasie na terenie, na którym znajduje się bełchatowskie złoże, istniało ciepłe morze, które ulegało stopniowemu spłycaniu, a następnie cofnięciu. Wiele skomplikowanych procesów geologicznych związanych z wypiętrzaniem się przez miliony lat Karpat doprowadziło do powstania rowu tektonicznego Kleszczowa.
Około 20 mln lat temu powstały tu warunki umożliwiające rozwój bagniska, a później torfowiska; w podmokłych i bagnistych zagłębieniach terenu gromadziły się liczne szczątki roślin. Ciepły i wilgotny klimat powodował szybki rozwój roślinności, która tworzyła coraz grubszą warstwę osadu. Towarzyszył temu proces powolnego osiadania dna. Szczątki roślinne, które znajdowały się pod powierzchnią wody, ulegały procesowi torfienia – grubość osadu zmniejszała się, a wzrastała w nim zawartość węgla pierwiastkowego. Nagromadzona substancja organiczna została następnie przykryta grubą warstwą osadów młodszych. Ciśnienie nadkładu i wzrastająca wraz z głębokością temperatura radykalnie przyspieszały proces uwęglania i w wyniku diagenezy (procesu tworzenia skały zwięzłej ze skał luźnych) – z torfu powstał węgiel brunatny.
Z pokładu torfu o miąższości 400 m, powstało 100 m węgla brunatnego.