PERN ma pól wieku
Rurociąg "Przyjaźń" ma już pięćdziesiąt lat. Stan posiadania pięćdziesięcioletniego Przedsiębiorstwa Eksploatacji Rurociągów Naftowych PERN to 900 km rurociągów naftowych biegnących ze Adamowa na granicy wschodniej z Białorusią do Schwedt ma granicy Zachodniej z Niemcami z odnogą do Gdańska. A także 620 km rurociągów paliwowych (produktowych) biegnących promieniście z rafinerii w Płocku na południe przez Koluszki do Boronowa, na północny-zachód przez Wielką Wieś do Rejowca i na wschód przez Mościska do Emilianowa.

(Niezależnie od tego PKN Orlen dysponuje własnym rurociągiem paliwowym łączącym Płock bezpośrednio z Ostrowem Wielkopolskim. Do tego dochodzą trzy bazy magazynowe w Adamowie, Płocku i Gdańsku o łącznej pojemności blisko 3 mln m sześc. a także Naftoport ( w którym PERN „Przyjaźń ma udziały) o łącznym potencjale przeładunkowym 33 mln ton ropy surowej i produktów naftowych. PERN blisko współpracuje także z OLPP (Operatorem Logistycznym Paliw Płynnych), który dysponuje swoimi bazami w: Dębogórze, Ugoszczu, Trzebieży, Jastrowiu, Nowej Wielkiej Wsi, Zamku Bierzgłowskim, Narewce, Emilianowie, Koluszkach, Zaganiu, Kawicach, Grabownie Wielkim, Baryczy, Małaszewicach, Zawadówce, Skarżysku Kościelnym, Boronowie, Strzemieszycach i Woli Rzędzińskiej.

- Rosja w coraz większym stopniu eksportuje ropę z pominięciem głównej trasy transportu wykorzystywanej w latach dziewięćdziesiątych, a mianowicie rurociągu „Przyjaźń” .Dynamicznie rozwijany jest za to Port Naftowy w Primorsku i Bałtycki System Rurociągów o rosyjskim kryptonimie BPS łączący złoża w Timan Peczorze, w którym przeładunek ropy zwiększył się w 2008 roku do poziomu ok.75mln ton, podczas gdy siecią naszych rurociągów przepływa obecnie 40 mln ton – mówi Robert Soszyński prezes Zarządu PERN. Wyzwaniem najbliższych lat będzie budowa systemu BPS II łączącego Unecz, do którego dopływa ropa tłoczona dotychczasowymi połączeniami z rejonu Samary, a także pośrednio północnego wybrzeża Morza Kaspijskiego, ze znajdującym się 110 km od St. Petersburga portem Ust – Ługa, który zwiększy eksport rosyjskiej ropy naftowej przez własne porty bałtyckie omijając nie tylko Białoruś, ale i cały system rurociągów „Przyjaźń”. Rosja może dokonać kolejnej istotnej zmiany rozpływu ropy naftowej, kierując część dostaw do państw regionu Pacyfiku, a także Chin.


Nowa determinacja


- Te fakty determinują myślenie o rozwoju naszej infrastruktury przesyłowej i magazynowej na najbliższe lata, to jest główne wyzwanie stojące przed PERNEM i polską polityka naftową jak skutecznie reagować na zmiany zachodzące na rynku rosyjskim, który jest bez mała jedynym w tej chwili dostawcą surowca dla polskich rafinerii – dodaje Robert Soszyński.
Przypomnijmy, że pierwsza nitka tego rurociągu o przepustowości 38 mln ton ropy rocznie - pobiegnie bezpośrednio do terminalu w Ust-Łudze, budowanego przez zarejestrowana w Szwajcarii spółkę Gunvor, specjalizującą się w eksporcie ropy naftowej i paliw z Rosji. Gunvor to jedna z największych na świecie firm handlujących ropa i produktami naftowymi. W 2007 roku wyeksportowała 83 mln ton ropy i paliw o wartości 43 mld dolarów, a w 2008 roku 90 mln ton, a za 70 mld USD. Druga nitka BTS-2 - obliczona na 12 mln ton surowca rocznie - skręci do modernizowanej przez koncern naftowy Surgutnieftiegaz rafinerii w Kiriszi, 110 km na południowy wschód od Petersburga, a stamtad - ale już jako rurociąg do transportu produktów naftowych - zostanie doprowadzona do Ust-Ługi. Surgutnieftiegaz - to czwarty co do wielkości producent ropy naftowej w Rosji. Należąca do tego koncernu rafineria w Kiriszi po modernizacji miałaby przerabiać 27 mln ton surowca rocznie. Oznaczać by to mogło zmianę dotychczasowej orientacji i to, że gdański Naftoport, zamiast ekspediować w świat ropę z regionu Morza Kaspijskiego, musiałby przestawić się na odbiór tego surowca. To samo dotyczyć by musiało także terminalu po niemieckiej stronie w Rostocku.


11 nowych projektów


PERN jest w trakcie realizacji 11 projektów związanych z rozbudową infrastruktury magazynowej i transportowej w zakresie zarówno ropy naftowej, jak i paliw płynnych. Takich jak: dokończenie budowy III nitki rurociągu „Przyjaźń”, budowa dodatkowych pojemności magazynowych ropy naftowej w Adamowie, intensyfikacja Rurociągu Pomorskiego – łączącego Gdańsk z Płockiem czy ewentualna budowa dodatkowych pojemności magazynowych w Płocku. W planach jest także budowa rurociągu paliwowego Boronów –Trzebinia, który ma zostać wybudowany przez PERN na podstawie porozumienia z PKN ORLEN. Projektowany rurociąg będzie miał przepustowość rzędu 1 mln ton rocznie i zapewni pełne zaopatrzenie w gotowe paliwa na Śląsku i w Małopolsce. Z kolei dostosowanie I nitki rurociągu „Przyjaźń” do transportu paliw w kierunku bazy w Emilianowie (po wybudowaniu III nitki) ma zapewnić pełne pokrycie potrzeb paliwowych aglomeracji warszawskiej, które obecnie szacowane jest na 2 mln ton rocznie podczas gdy przepustowość obecnych połączeń rurociągowych tłoczących gotowe paliwa z Płocka do baz zlokalizowanych w okolicach Warszawy wynosi ledwie 1 mln ton. Natomiast działania zmierzające do otwarcia systemu rurociągów produktowych zgodnie z zasadą TPA polegałoby na budowie bazy paliwowej w Płocku łącznie z terminalem kolejowym, umożliwiającym udostępnienie systemu rurociągów produktowych, z których w tej chwili korzysta wyłącznie PKN Orlen stronom trzecim.
Fakt posiadania przez PERN udziałów w Naftoporcie stwarza szanse na jego lepsze wykorzystanie w obszarze zarówno przeładunków ropy, jak i paliw gotowych. W nowej bazie w Gdańsku powstaną głównie zbiorniki na ropę. Nowe pojemności magazynowe są potrzebne do zwiększenia możliwości odbioru z morza różnych gatunków ropy naftowej. Baza będzie posiadała również funkcje paliwowe. Rosnąca nierównowaga w zakresie zapotrzebowania i produkcji oleju napędowego oraz spodziewana nadprodukcja benzyn skutkuje wzrostem zapotrzebowania na import i eksport zarówno paliw, jaki ich półproduktów. Z kolei zakup od Portu Północnego przez Grupę PERN morskich stanowisk O i P umożliwi objęcie kontrolą przez PERN i pośrednio Skarb Państwa całej Bazy Paliw w Porcie Gdańskim oraz zwiększenie wykorzystania morskich stanowisk przeładunkowych.

Długookresowe działania to przede wszystkim budowa pojemności magazynowych w kawernach solnych na Pomorzu. Projekt ten jest rozpatrywany w kontekście potrzeb magazynowych pod zapasy obowiązkowe i strategiczne kraju. Kawerny solne w gminie Kossakowo są zlokalizowane obok Bazy Paliw OLPP Dębogórze. Istnieje możliwość wykorzystania dostępnej już infrastruktury: morskiego terminala przeładunkowego, lokalnych połączeń rurociągowych, połączeń kolejowych a także drogowych. Planowane jest połączenie kawern rurociągiem naftowym z Naftoportem i Bazą PERN w Gdańsku.


Projekt z brodą


Niezwykle profesjonalnie to brzmi: EAKTR czyli Euro-Azjatycki Korytarz Transportu Ropy Naftowej lub po angielsku EAOTC czyli Euro-Asian Oil Transport Corridor projekt umożliwiający transport kaspijskiej ropy naftowej do krajów Europy Centralnej i Zachodniej zwany niekiedy popularnie rurociągiem Odessa – Brody – Płock. Przy czym jak zauważył prezes Soszyński ropa w rurociągu Odessa – Brody płynie w przeciwnym do zamierzonego kierunku, a jego polska nitka wcale nie musi biec bezpośrednio do Płocka, a wystarczy ze wzdłuż naszej wschodniej granicy do Adamowa, gdzie włączy się w istniejącą juz infrastrukturę rurociągu „Przyjaźń” dając połączenie nie tylko z polskim Naftoportem, ale także z rafineriami niemieckimi w Schwedt i Leunie. Zagrożeniem dla powstania nowej trasy są problemy związane z zapewnieniem surowca w ropociągu Baku - Supsa, z którego ropa naftowa ma być transportowana do Odessy drogą morską i dalej przez Brody do Adamowa. Kolejnym czynnikiem utrudniającym powstanie projektu jest pogorszenie sytuacji gospodarczej na Ukrainie. Nie da się także ukryć, że jest to dość skomplikowana technologicznie (dwa przeładunki morskie) konkurencja wobec rosyjskiego projektu BTS 2 czy też na odwrót. Rosjanie też mają ochotę tłoczyć swoim systemem nie tylko azerską, ale także kazachska ropę.