Litwa jako pierwszy kraj wśród byłych republik nadbałtyckich posiada wielkoskalową ciepłownię geotermalną. Nowoczesny obiekt zlokalizowany jest na obrzeżach Kłajpedy i zasila miasto od jesieni 2001 roku. System uruchomiony jest w fazie rozruchowej, a termin oddania instalacji planowany jest pod koniec bieżącego roku. Układ pod względem wydajności oraz technologii zbliżony jest do podobnego systemu funkcjonującego w Pyrzycach koło Szczecina. Ze względu na stosunkowo niską temperaturę wody geotermalnej zastosowano tu układ z pompami ciepła. Projekt instalacji został wykonany przez duńską firmę DONG, a montaż całego systemu wraz z niezbędnym oprogramowaniem sterującym zrealizowały firmy litewskie. Prace wiertnicze wykonała w 1996 roku spółka Poszukiwania Nafty i Gazu z Krakowa.

Inwestycja została zrealizowana głównie dzięki grantom przyznanym przez rząd duński o wysokości 22 mln koron duńskich i dofinansowaniu przez rząd Litwy kwotą 14 mln litów. Na przedsięwzięcie zaciągnięto też kredyty z Banku Światowego w wysokości 5,9 mln USD. Urządzenia w litewskiej ciepłowni geotermalnej pochodzą z różnych stron świata. Same pompy ciepła zaprojektowali i dostarczyli Francuzi, przy czym przy ich budowie brali udział Słowacy. Kotły wysokotemperaturowe i wymienniki pochodzą z Niemiec. Pompy głębinowe dostarczyli Amerykanie, a pozostała armatura została sprowadzona głównie z Belgii.

Problemy z solanką
Ciepłownia geotermalna funkcjonuje już dwa lata, ale do dzisiaj nie została oficjalnie oddana do użytku. Główny problem to wysoka mineralizacja wód złożowych, która wynosi 106 g/l. Największy kłopot stanowi duża zawartość NaCl (100 g/l). Solanka zawarta w wodzie ulega krystalizacji wewnątrz instalacji, co z kolei powoduje szybkie pogarszanie sprawności przewodów i wymienników. Pojawiają się też problemy z obsługą armatury. Nie przewidzieli tego Duńczycy podczas opracowywania projektu. Trwają prace nad przygotowaniem odpowiedniej technologii inhibitorów, dzięki którym układ geotermalny będzie mógł spełniać wymagania kwalifikujące go do przekazania do użytku. Rząd duński wyłożył ostatnio na ten cel dodatkowy grant wysokości 3 mln koron. DONG zobowiązał się do naniesienia poprawek w istniejącym systemie ciepłowniczym do końca bieżącego roku.

Układ z pompą ciepła
System w Kłajpedzie wykorzystuje wody geotermalne zalegające w warstwie Dewonu na głębokości 1135 metrów. Ciśnienie złożowe powoduje, że lustro wody znajduje się na wysokości 25 metrów poniżej wylotu otworu wiertniczego. Pobór ciepłej wody odbywa się z 2 otworów eksploatacyjnych za pośrednictwem pomp zainstalowanych na głębokościach 300 metrów. Woda geotermalna doprowadzona na powierzchnię posiada temperaturę 38 st. C. Po przejściu przez urządzenia filtrujące trafia do wymienników gdzie obniża swą temperaturę do 11 st. C, po czym jest ponownie zrzucana do złoża poprzez dwa otwory chłonne zlokalizowane kilka kilometrów od ciepłowni. Zgodnie z projektem zainstalowano pompy zatłaczające wykorzystaną wodę geotermalną lecz obecnie nie ma potrzeby ich wykorzystania.
Ciecz robocza ogrzana w wymiennikach przesyłana jest do czterech absorpcyjnych pomp ciepła gdzie zostaje dodatkowo dogrzana do temperatury 70 st. C. Pompy ciepła zasilane są trzema gazowymi kotłami wysokotemperaturowymi. Łączna moc układu wynosi 41 MW, gdzie 41% pochodzi z geotermii, a 59% z kotłów gazowych. Wytworzoną energię UAB Geoterma sprzedaje firmie Klaipedos Energia – podmiotowi obsługującemu sieć grzewczą w mieście. Temperatura wody powracającej z obiegu miejskiego do ciepłowni wynosi 40 st. C.

Kłajpeda licząca 300 tysięcy mieszkańców jest jednym z największych miast na Litwie. Przed uruchomieniem ciepłowni geotermalnej system grzewczy opierał się tutaj na trzech ciepłowniach olejowo-gazowych o łącznej mocy 400 MW. Takie też jest obecne zapotrzebowanie miasta w okresie szczytowym. Latem wystarcza około 40 MW, które teraz zaspokaja geotermia. Zimą układ wspomagają istniejące ciepłownie tradycyjne. Budowa pilotowej ciepłowni opartej na źródłach odnawialnych podyktowana była względami ekonomicznymi i ekologicznymi. Energia wytworzona przez nowoczesną ciepłownię jest znacznie tańsza od produkowanej w ciepłowniach gazowo-olejowych - zapewnia dyrektor UAB Geoterma - Alfonsas Bickus. Na razie brak konkretnych decyzji co do kolejnych podobnych przedsięwzięć na terenie Litwy. Wiele zależy od tego jak spisze się obecny system pilotowy oraz jaki będzie rzeczywisty efekt ekonomiczny przy uwzględnieniu kosztów inwestycji. Zbliżone warunki geologiczne pod względem możliwości wykorzystania wód geotermalnych posiadają również Łotwa i Estonia.