Zarząd i akcjonariusze firmy EuRoPol GAZ SA, inwestora i właściciela polskiego odcinka gazociągu jamalskiego, 10 marca br. położyli kamień węgielny pod budowę tłoczni gazu w Ciechanowie. - To dobry moment, aby uczcić 10-lecie firmy – powiedział prezes EuRoPol GAZU - Michał Kwiatkowski.
Budowa nowej tłoczni będzie realizowana równolegle z tłocznią w Szamotułach. Trzecia i czwarta tłocznia gazu na pierwszej nitce gazociągu jamalskiego powstaną w ciągu 18 miesięcy. Po ich wybudowaniu zdolność przesyłowa polskiego odcinka gazociągu wyniesie ok. 30 mld m sześc. gazu rocznie.
EuRoPol GAZ działa od grudnia 1993 r. Spółkę powołano w celu zbudowania i eksploatacji systemu gazociągów tranzytowych na terytorium Polski. Jej powstanie jest konsekwencją podpisanego we wrześniu 1993 r. międzyrządowego porozumienia o budowie systemu gazociągów dla tranzytu rosyjskiego gazu przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach rosyjskiego gazu do Polski.
Od początku zakładano, iż projekt będzie miał zasięg międzynarodowy. Wybudowanie gazociągu tranzytowego o łącznej długości ponad 4000 km miało połączyć - dosłownie i w przenośni - Wschód z Zachodem, Europę Zachodnią z jednymi z najbogatszych na świecie złóż gazu ziemnego na półwyspie Jamał w Rosji. W 1994 r. Unia Europejska zaliczyła budowę gazociągu Jamał-Europa do priorytetowych projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach sieci Trans-European Networks (Sieci Transeuropejskich).

Głównymi udziałowcami EuRoPol GAZU są Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo oraz rosyjski koncern Gazprom, którzy posiadają pakiety 48-procentowe, natomiast 4 proc. należy do firmy Gas-Trading, kontrolowanej przez Bartimpex. Dotychczas powstała jedna z dwóch zaplanowanych nitek polskiej części gazociągu jamalskiego oraz dwie z pięciu przewidzianych tłoczni gazu: w Kondratkach i Włocławku. Dysponują one zdolnością przetłaczania ok. 4 mln m sześc. gazu na godzinę. Docelowa zainstalowana moc wszystkich pięciu tłoczni ma wynosić 600 MW.
Od 1999 r. do dzisiaj polską nitką gazociągu jamalskiego do Niemiec przesłanych zostało 59,4 mld m sześc. gazu, a do Polski 9,4 mld m sześc. Obecnie pierwszą polską nitką przesyłanych jest ok. 65 mln m sześc. gazu na dobę, z czego 56 mln m sześc. gazu transportowane jest do Niemiec i ok. 8,6 mln m sześc. do Polski.

Zestawienie przepływów gazu (stan na 5 marca 2004 r.)



* do 5 marca 2004 r.

Nowe standardy
Polski odcinek gazociągu jamalskiego liczy ok. 680 km, od granicy polsko-białoruskiej w Kondratkach po granicę polsko-niemiecką w Górzycy. Trasa gazociągu tranzytowego przebiega przez pięć województw: lubuskie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie, mazowieckie i podlaskie.
Pierwsza nitka gazociągu jamalskiego na terytorium Polski była budowana etapami. W listopadzie 1996 r. zakończono budowę pierwszego odcinka o długości 107 km na trasie Górzyca-Lwówek k/Poznania. We wrześniu 1999 r. zakończono budowę drugiego odcinka o długości ok. 210 km na trasie Lwówek-Włocławek oraz trzeciego z Włocławka do Kondratek o długości ok. 365 km.
Jak powiedział podczas jubileuszowych uroczystości prezes EuRoPol GAZ - Michał Kwiatkowski, gazociąg jamalski jest jedną z najbardziej zaawansowanych technologicznie inwestycji w Europie, nie tylko ze względu na skalę przedsięwzięcia, ale także ze względu na zastosowane nowatorskie rozwiązania technologiczne. Inwestycja tej rangi jest prowadzona w Polsce po raz pierwszy.
Podczas realizacji tego ogromnego przedsięwzięcia (gazociąg przekracza 32 linie kolejowe, 246 dróg, 108 cieków wodnych oraz 7 dużych rzek) odnotowano kilka niezwykłych osiągnięć technicznych. Jednym z nich było przekroczenie gazociągiem Wisły, która w tej części Polski płynie bardzo szerokim nurtem. Wyjątkowość operacji polegała na wykonaniu otwartego wykopu i położeniu potężnych rozmiarów rur (średnica gazociągu to aż 1400 mm). Dwie nitki podwodnego gazociągu, główna i rezerwowa, liczą po 1300 m długości. Do tego dochodzą jeszcze dwa odcinki lądowe o długości ponad 2100 m. Przy przekraczaniu Warty zdecydowano się na wykorzystanie metody mikrotunelu, zaś przekroczenie Noteci wymagało posadowienia gazociągu na palach (z powodu niekorzystnych warunków gruntowych).
Budowa gazociągu była rzadką w Polsce okazją do wprowadzenia materiałów nowej generacji i zaawansowanych technologii. Przykładem jest zastosowanie metody półautomatycznego spawania samoosłaniającym drutem rdzeniowym, a także automatycznego spawania metodą MAG (w osłonie gazu), przy użyciu zestawu do spawania obwodowego rur.
Specjalnie dla potrzeb inwestycji opracowano i wdrożono system zapewnienia jakości. W praktyce oznaczało to, że wszystkie wprowadzone rozwiązania techniczne oraz kryteria jakościowe oparte zostały na wymaganiach polskich, bądź europejskich norm. I tak, na przykład system zapewnienia jakości na etapie odbioru poszczególnych odcinków gazociągu polegał na bardzo rygorystycznej kontroli jakości złączy spawanych. Po raz pierwszy w Polsce zastosowano automatyczną metodę badań ultradźwiękowych, a dodatkowo badanie radiograficzne spoin. Ukończone odcinki poddano ciśnieniowej próbie wytężeniowej, polegającej na kilkukrotnym obciążaniu gazociągu ciśnieniem wywołującym w ściance rury naprężenia przekraczające o 10 proc. granicę plastyczności stali. Przy tak dużym wytężeniu materiału ujawniają się nie tylko ewentualne nieszczelności, ale również neutralizowane są drobne wady materiałowe i naprężenia wewnętrzne, które mają wpływ na trwałość rury.
Wszyscy producenci i główni dostawcy elementów gazociągu musieli wykazać się certyfikatami jakości ISO 9000. Nadzór nad budową EuRoPol GAZ powierzył międzynarodowej organizacji certyfikującej Bureau Veritas (BV) z siedzibą w Paryżu. Jej udział w przedsięwzięciu obejmował m.in. przegląd projektów, nadzór inwestorski nad budową, inspekcję końcową. Jakość i sposób organizacji pracy przez polski oddział Bureau Veritas oceniono tak wysoko, iż niektóre zastosowane przez BV Polska formuły raportowania zostały przyjęte jako standard w całej organizacji.
Po zakończeniu prac i kilku miesiącach monitorowania działania gazociągu Bureau Veritas wystawiło 30 listopada 2000 r. certyfikat bezpieczeństwa dla pierwszej nitki gazociągu jamalskiego, potwierdzający wypełnienie wymogów bezpieczeństwa oraz środowiskowych wymogów EEC. Był to pierwszy tego typu certyfikat w Polsce. Certyfikat bezpieczeństwa mają też: tłocznia i pomiarownia gazu w Kondratkach (wybudowana w rekordowym tempie 17 miesięcy) oraz tłocznia i systemowa stacja regulacyjno-pomiarowa we Włocławku. Oba te certyfikaty wydała firma klasyfikacyjna Polski Rejestr Statków. Budowniczym obu tłoczni był w systemie pod klucz ABB Zamech Ltd. Sp. z o.o.
Gazociąg nie zagraża środowisku. Po zakończeniu poszczególnych etapów prac przywracano poprzednie ekosystemy. Ciekawostką jest, iż w kilku przypadkach, dzięki specjalnie opracowanemu programowi rekonstrukcji ekologicznej, udało się przywrócić ekosystemy, które na tym terenie znikły wiele lat wcześniej.
Budowa gazociągu postawiła przed inwestorem jeszcze jedno niezwykłe wyzwanie – zachowanie reliktów naszej kultury przed bezpowrotnym zniszczeniem. Powstał unikalny w skali światowej projekt współpracy inwestora z naukowcami, a trasa przebiegu gazociągu stała się wielką pracownią archeologiczną. W latach 1993-1994 na polskim odcinku gazociągu jamalskiego zlokalizowano ponad 700 stanowisk archeologicznych.

Niepewna przyszłość drugiej nitki
Inwestycja nie jest zakończona. Zgodnie z porozumieniem międzyrządowym z września 1993 r. projekt zakładał wybudowanie dwóch równoległych nitek i pięciu tłoczni gazu. Dwie kolejne tłocznie są w trakcie budowy. Brakuje jednej tłoczni - w Zambrowie, której budowa ma się rozpocząć w lipcu 2004 r. - a przede wszystkim drugiej nitki. - Wiemy, że budowa drugiej nitki gazociągu, równolegle do pierwszej, jest najbardziej uzasadnionym ekonomicznie rozwiązaniem dla zwiększonych dostaw gazu do Europy Zachodniej i dlatego liczymy na podjęcie decyzji o jej budowie. Ze swej strony możemy już dziś zapewnić o jej realizacji na najwyższym poziomie technicznym – podkreślił prezes Michał Kwiatkowski.
Koszty budowy trzech tłoczni inwestycji szacuje się ok. 270 mln dolarów. Zgodnie z umową z 2000 r. generalnym wykonawcą inwestycji będzie Bartimpex, a urządzenia dostarczy ABB Zamech. Zbudowanie trzech nowych tłoczni, które zwiększą zdolność przesyłową gazociągu do ok. 30 mld m sześc. gazu rocznie z ok. 20 mld m sześc. obecnie, tłoczonych przez dwie tłocznie. Polska jak dotychczas otrzymywać będzie z gazociągu tylko 2,9 mld m sześc. gazu rocznie, zaś reszta będzie kierowana do Niemiec.
Według porozumienia sprzed ponad 10 lat rosyjski gaz miał płynąć do Polski przede wszystkim gazociągiem jamalskim, z którego pierwszej nitki Polska może odbierać ok. 2,9 mld m sześc. gazu. Pozostała ilość miała być dostarczana drugą nitką. Przesyłano by nią rocznie łącznie 66 mld m sześc. gazu, z czego 11-14 mld m sześc. miało zostawać w naszym kraju.
Choć minął termin wybudowania drugiej nitki, nie ma jeszcze nawet decyzji, czy ta inwestycja w ogóle zostanie rozpoczęta. Obecnie rosyjski koncern za priorytetowe uznał uruchomienie nowego gazociągu pod dnem Bałtyku (tzw. gazociągu północnoeuropejskiego), mimo że jego zbudowanie jest znacznie droższe niż położenie rury przez nizinną Polskę. Konkurencyjny wobec drugiej nitki gazociągu jamalskiego projekt gazociągu Gazprom chce realizować z niemieckimi firmami Ruhrgas i Wintershall. Wiadomo, że można zrealizować tylko jeden z tych projektów: albo drugą nitkę przez Polskę, albo gazociąg przez Bałtyk.

Krótka historia wielkiej inwestycji

25 sierpnia 1993
Rządy Polski i Rosji podpisują "Porozumienie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i dostawach gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej".

23 września 1993
Powstaje spółka akcyjna System Gazociągów Tranzytowych EuRoPol GAZ SA

15 grudnia 1993
Firma EuRoPol GAZ SA zostaje wpisana do rejestru handlowego Sądu Rejonowego dla Miasta Stołecznego Warszawy.

1993-1994
Wzdłuż liniowej części gazociągu jest prowadzony kompleksowy program badawczy na ponad 700 stanowiskach archeologicznych. 300 stanowisk o łącznej powierzchni ponad 45 ha zostało objętych badaniami. Efektem prac jest m.in. odkrycie i zinwentaryzowanie kilkuset obozowisk, osad, cmentarzysk ciałopalnych i szkieletowych oraz kilku rzadkich świątyń pogańskich. Odsłonięto także ogromny zbiór zabytków ruchomych: broń, narzędzia, ozdoby złote, srebrne i brązowe, przedmioty kultu, zabawki, najstarszy w Europie fragment tkaniny lnianej. Zabytki te znalazły swe stałe miejsce w nieczynnym spichlerzu w obrębie zespołu muzealnego w Szamotułach (uroczyste otwarcie ekspozycji nastąpiło w 2001 r.).

1994
Unia Europejska zalicza budowę gazociągu Jamał-Europa do priorytetowych projektów inwestycyjnych realizowanych w ramach Sieci Transeuropejskich.

grudzień 1994
Podpisanie Traktatu Karty Energetycznej w Lizbonie. Kraje, które go przyjęły, w tym Polska, zobowiązują się m.in. zapewnić rozwój inwestycji tranzytowych, ułatwić tranzyt surowców paliwowo-energetycznych przez swoje terytoria, tworzyć stabilne, równe, korzystne i jasne warunki inwestowania w energetykę oraz dokładać starań, by usuwane były wszelkie ograniczenia w realizacji tych przedsięwzięć.

18 lutego 1995
Podpisanie Protokołu między rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a rządem Federacji Rosyjskiej w sprawie przedsięwzięć organizacyjnych zmierzających do zapewnienia realizacji Porozumienia między rządem Rzeczypospolitej Polskiej, a rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 sierpnia 1993 r.

6 października 1995
Podpisanie umowy ramowej z Biurem Studiów i Projektów Gazownictwa "Gazoprojekt" we Wrocławiu na wykonanie dokumentacji projektowej, usług pokrewnych i pełnienie nadzoru autorskiego dla inwestycji SGT przez terytorium RP.

październik 1995
Rada Ministrów przyjmuje rządowy dokument "Założenia polityki energetycznej Polski do 2010 roku" wraz z załącznikiem "Sytuacja obecna, prognozy rozwoju zapotrzebowania na energię Polski na tle Unii Europejskiej i świata". Dokument ten zakłada, że jednym z głównych zadań polityki energetycznej państwa w zakresie dostaw gazu ziemnego będzie m.in. zwiększenie dostaw gazu z Rosji opartych na długoletnich kontraktach, m.in. poprzez budowę nowego gazociągu z Rosji do Europy Zachodniej przez Polskę.

listopad 1996
Ukończenie budowy I odcinka gazociągu o długości 107 km na trasie Górzyca-Lwówek koło Poznania. Odcinek ten połączył systemy gazownicze Polski i Niemiec, umożliwiając tym samym przesył rosyjskiego gazu przez terytorium Polski do Niemiec.

sierpień 1997
EuRoPol GAZ SA otrzymuje od Bureau Veritas końcowy Certyfikat Zgodności (Compliance Certificate) dla ukończonego odcinka Systemu Gazociągów Tranzytowych Jamał-Europa na trasie Górzyca-Lwówek o długości 102,3 km.

30 kwietnia 1998
EuRoPol GAZ SA podpisuje kontrakt na wykonanie SGT Jamał-Europa na terytorium RP, odcinek o długości 86,86 km na terenie województwa włocławskiego, płockiego i częściowo ciechanowskiego.

21 maja 1998
EuRoPol GAZ SA zawiera dwa kontrakty na budowę tłoczni w systemie "pod klucz":- tłoczni i systemowej stacji redukcyjno-pomiarowej Włocławek- tłoczni i pomiarowni KondratkiWykonawcą obu zadań inwestycyjnych zostaje ABB Zamech Ltd. Sp. z o.o.

26 maja 1998
EuRoPol GAZ SA podpisuje kontrakt na wykonanie SGT Jamał-Europa na terytorium RP, odcinek o długości 128,2 km na terenie województwa białostockiego i łomżyńskiego.

3 czerwca 1998
EuRoPol GAZ SA podpisuje kontrakt na wykonanie SGT Jamał-Europa na terytorium RP, odcinek o długości 93,1 km na terenie województwa ciechanowskiego i ostrołęckiego.EuRoPol GAZ SA podpisuje kontrakt na wykonanie przekroczenia rzeki Warty.

19 czerwca 1998
EuRoPol GAZ SA podpisuje kontrakt na wykonanie przekroczenia rzeki Noteć.

22 lipca 1998
EuRoPol GAZ SA podpisuje kontrakt na wykonanie przekroczenia rzeki Wisła.

15 września 1998
Otwarcie wystawy archeologicznej "Gazociąg pełen skarbów archeologicznych" w Strasburgu, w siedzibie Rady Europy. Wystawa obrazuje odkrycia archeologiczne na trasie budowy polskiego odcinka gazociągu Jamał-Europa.

lipiec 1999
Przekroczenie gazociągiem Wisły. Przygotowania do przeprawy trwały prawie rok. Jest to prawdziwe osiągnięcie techniczne. Wyjątkowość operacji polega na wykonaniu wykopu otwartego w tak szerokiej rzece i przekroczeniu rzeki rurociągiem o tak dużej średnicy, jak 1400 mm. Dwie nitki podwodnego odcinka gazociągu (główna i rezerwowa) mają po 1300 m długości.

23 września 1999
Uroczyste zakończenie budowy części liniowej I nitki gazociągu Jamał-Europa na terytorium Polski, tzw. "złoty spaw" w Chełstach nad Narwią.Uroczyste Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy EuRoPol GAZ SA podejmuje uchwałę, w której akcjonariusze spółki dziękują radzie nadzorczej, zarządowi oraz pracownikom EuRoPol GAZ SA za pracę i wysiłek włożony w realizację inwestycji i doprowadzenie do terminowego zakończenia budowy I nitki polskiego odcinka gazociągu jamalskiego.

15 listopada 1999
EuRoPol GAZ SA podpisuje z PGNiG S.A. "Umowę o pełnieniu funkcji Operatora gazociągu tranzytowego z Federacji Rosyjskiej do Europy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej", zgodnie z którą funkcję operatora polskiego odcinka gazociągu jamalskiego obejmują służby dyspozytorskie PGNiG S.A.

grudzień 1999
Zakończenie budowy I etapu tłoczni i pomiarowni w Kondratkach z trzema zespołami turbosprężarkowymi o mocy 25 MW każdy. Po przeprowadzeniu prób EuRoPol GAZ SA uzyskuje pozwolenie na ich użytkowanie.

luty 2000
Zakończenie budowy przekroczenia gazociągiem rzeki Warty.

marzec 2000
Zakończenie budowy przekroczenia gazociągiem rzek Noteć, Skrwa i Narew.

grudzień 2000
Zakończenie II etapu budowy tłoczni w Kondratkach. Po zintegrowaniu etapów I i II, EuRoPol GAZ SA uzyskuje pozwolenie na użytkowanie wszystkich 4 zespołów turbosprężarkowych o mocy 25 MW każdy. Pomiarownia w Kondratkach prowadzi ciągły pomiar ilości i jakości gazu dostarczanego przez polski odcinek gazociągu tranzytowego.

październik 2000
Ukończenie budowy tłoczni wraz z systemową stacją regulacyjno-pomiarową we Włocławku. W tłoczni funkcjonują 3 zespoły turbosprężarkowe o mocy 25 MW każdy (dla docelowego układu dwóch nitek systemu gazociągów tranzytowych przewiduje się budowę czwartego agregatu). Stacja we Włocławku dokonuje ciągłego pomiaru ilości gazu odbieranego przez krajowy system gazowniczy i kontroluje jego jakość.

30 listopada 2000
Firma Bureau Veritas wydaje dwa Certyfikaty Bezpieczeństwa dla części liniowej gazociągu: jeden dla odcinka rzeka Odra - rzeka Wisła oraz drugi dla odcinka rzeka Wisła - Kondratki, a więc dla całego polskiego odcinka gazociągu tranzytowego.

2001
Uruchomienie:·
Monitoringu pracy części liniowej polskiego odcinka Systemu Gazociągów Tranzytowych oraz tłoczni gazu Kondratki i Włocławek,·
Systemu SCADA (służy do zdalnego przekazywania pomiarów i zarządzania systemem transportu dla polskiego odcinka gazociągu tranzytowego),·
Systemu Automatycznej Diagnostyki.

14 sierpnia 2002
Zatwierdzenie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki taryfy na usługi przesyłowe gazu ziemnego wysokometanowego polskim odcinkiem gazociągu Jamał-Europa do końca 2003 r.

2003
Zakończenie i przekazanie do eksploatacji systemu łączności technologicznej wzdłuż polskiego odcinka gazociągu Jamał-Europa (za wyjątkiem elementu linii światłowodowej w rejonie gminy Tłuchowo - na odcinku tym działa łączność radioliniowa), za pomocą którego przekazywane są parametry pracy SGT do centralnej Dyspozycji Gazu w siedzibie EuRoPol GAZ SA, do siedziby Operatora tranzytu, czyli Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. oraz do punktu odbiorczego gazu po stronie niemieckiej w Mallnow.

17 grudnia 2003
Zatwierdzenie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki taryfy na usługi przesyłowe gazu ziemnego wysokometanowego polskim odcinkiem gazociągu Jamał-Europa do końca 2004 r.

10 marca 2004
Uroczyste położenie kamienia węgielnego pod budowę tłoczni gazu w Ciechanowie. Budowa zakończy się w czerwcu 2005 r.