Słupskie elektrownie wodne wytwarzają prąd od stu lat, wzbogacając faunę i florę okolic. Najstarsze w Europie, nie zniszczone upływem czasu, bo pieczołowicie odrestaurowane. Przyciągają tysiące turystów spragnionych przygody osnutej pomorskimi legendami...

Harmonia przyrody i dawnej techniki
Rozległy teren regionu słupskiego, podobnie jak całe Pomorze Środkowe, został hojnie obdarowany przez naturę. Występują tu malownicze wzgórza porośnięte bujnymi lasami, wśród których wiją się rzeki i strumienie, głębokie doliny, starorzecza i wąwozy oraz urokliwie położone jeziora, urzekające swoim pierwotnym pięknem.

W takim pejzażu pracują wiekowe słupskie elektrownie wodne, zaliczane do najstarszych w Europie. Położone na rzekach Słupi, Wieprzy i Łupawie mających znaczny spadek wody, dały już w XIX w. asumpt do myślenia o wykorzystaniu ich energetycznych zasobów. W rezultacie na rzekach tych zaczęto budować liczne siłownie wodne napędzające młyny, tartaki i wytwórnie papieru. Powstało wtedy ok. 100 takich obiektów. Część z nich po I wojnie światowej, na skutek kryzysu energetycznego przekształcono w elektrownie wodne.

Jednak podczas kolejnej wojny światowej większość z nich uległa zniszczeniu. Spośród ocalałych i żmudnie odbudowanych 15 elektrowni wodnych stanowi dziś własność słupskiej Spółki „Enwod”. Produkują one prąd, a zarazem stanowią atrakcję turystyczną. Wiekiem wyróżnia się wśród nich elektrownia w miejscowości Struga k. Bytowa, w której prąd płynie nieprzerwanie od 110 lat. Wszystkie elektrownie powstały do 1926 r., a jedynie najmłodsza, Pompowo-Szczytowa w Żydowie, została zbudowana w 1970 r.

Dawne maszyny i urządzenia elektrowni są modernizowane i poddawane stałej konserwacji. Pozwala to utrzymać ich sprawność techniczną; są bardziej wydajne i lepiej chronią środowisko przynosząc mu wiele korzyści. Pobudowane przy elektrowniach zbiorniki wody mają wpływ na utrzymanie stałego poziomu wód gruntowych przyczyniając się do właściwego nawadniania okolicznych łąk i lasów, a także chroniąc region przed powodziami. Przy wszystkich elektrowniach wytworzył się też ekosystem charakteryzujący się unikalną roślinnością, nie spotykanymi tu wcześniej licznymi gatunkami ptactwa wodnego, rybami i zwierzętami wodnymi.
W jednym z obiektów elektrowni wodnych, w Gałąźni Małej, znajduje się „sala historii słupskich elektrowni wodnych” z unikalną ekspozycją historycznych już dziś urządzeń, fotografii i dokumentów dawnej hydroenergetyki. Sala, obok działających starych elektrowni wodnych, to nie tylko „markowy” produkt turystyczny, sławiący dziś słupski region. To także pouczający przykład dla młodych ludzi szacunku dla kultury materialnej i tradycji przodków.

Z pewnością nie byłoby tych efektów bez konsekwentnej pracy gospodarza. Spółka Elektrownie Wodne Słupsk troszczy się bowiem nie tylko o sprawność starych urządzeń w elektrowniach, chroni i pielęgnuje także okoliczną przyrodę. Dzięki temu w tym mądrym zestawieniu piękna natury i piękna dawnej techniki panuje wyjątkowa harmonia.

Szlakami do elektrowni
Słupskie elektrownie wodne są w większości udostępnione do zwiedzania. Regulamin zwiedzania i wszelkie istotne informacje udzielane są przez służby pracujące w poszczególnych elektrowniach. Zwiedzającym polecamy trzy naturalne szlaki ciągnące się wzdłuż rzek, przy których położone są obiekty elektrowni.

• Szlak elektrowni w dorzeczu Wieprzy. Znajdują się na nim cztery elektrownie wodne (Kępice, Kępka, Biesowice i Ciecholub). Do wszystkich łatwo dotrzeć organizując wypad z miejscowości Kępice (siedziba gminy, 4 tys. mieszkańców, 32 km od Słupska, komunikacja PKP i PKS, kwatery prywatne, dobra baza żywieniowa, teren popularny do wypoczynku).
• Szlak elektrowni w dorzeczu Słupi. Znajduje się na nim pięć elektrowni wodnych (Skarszów Dolny, Krzynia, Strzegomino, Gałąźnia Mała – wszystkie dogodnie położone od Słupska (pierwsza elektrownia już na 15. km). W elektrowni Gałąźnia Mała znajduje się „sala historii słupskich elektrowni wodnych” ze zgromadzonymi eksponatami dawnej hydroenergetyki. Tutaj też można otrzymać sporo informacji i materiałów promocyjnych dotyczących wszystkich obiektów elektrowni będących własnością Spółki „Enwod”. Ostatnią elektrownią na tym szlaku jest obiekt w miejscowości Struga k. Bytowa (miasto powiatowe zamieszkałe przez 17 tys. osób, dobra baza noclegowa i żywieniowa, 54 km od Słupska, komunikacja PKS).
• Szlak elektrowni w dorzeczu Łupawy. Znajduje się na nim sześć elektrowni wodnych (Smołdzino, Żelkowo, Drzeżewo, Łebień, Poganice i Łupawa – wszystkie dogodnie położone w trójkącie miejscowości: Słupsk – Smołdzino – Lębork (z każdej dogodny dojazd PKS, możliwość korzystania z bazy noclegowo-żywieniowej w gospodarstwach agroturystycznych lub innych).
• Elektrownia Szczytowo-Pompowa Żydowo. Położona ponad 20 km od miejscowości Miastko (siedziba gminy, 20 tys. mieszkańców, dobra baza noclegowo-żywieniowa, do Słupska 59 km, połączenia PKP, PKS) pomiędzy dwoma jeziorami Kamienno i Kwiecko.