Na podstawie artykułu S. Pietrowa, W. Litowkina K woprosu o primienienii płazmy dla effiektiwnogo sżiganija nizkoreakcjonnych uglej, „Energetika i Elektrifikacija”.

Rozpalanie kotłów... prądem elektrycznym
Od dziesiątek lat strategia rozwoju energetyki dawnego ZSRR, a obecnie krajów powstałych po jego rozpadzie, opierała się na rosnącym udziale gazu ziemnego i oleju opałowego w ogólnym bilansie paliwowym. Tendencja ta wynikała z przyjętej polityki cenowej oraz z nierozwiązanych problemów technologii spalania węgli. Jednak obecnie w krajach byłego ZSRR coraz głośniej mówi się o schyłku tej koncepcji. Dokument „Energetyczna strategia Rosji do 2020 r.” przewiduje zrównanie cen węgla i gazu ziemnego już ok. 2006-2007 r. i dalszy, dwukrotnie szybszy wzrost cen paliwa gazowego do 2020 r.

Decydującym argumentem za zwrotem w polityce energetycznej państw tego regionu (a wkrótce zapewne i w innych) są z jednej strony zdecydowanie większe zasoby węgli, a z drugiej – doskonalenie technologii ich utylizacji. Wyraźna poprawa ekologii spalania węgla kamiennego stała się możliwa dzięki wdrożeniu szeregu nowych rozwiązań, m.in. komór paleniskowych z usuwaniem żużla w stanie płynnym, cyklonowych palenisk pyłowych, skuteczniejszych elektrofiltrów, instalacji odsiarczania i odazotowania spalin. Jednak nadal, mimo wprowadzania nowych konstrukcji palników wirowych, problemem energetyki byłego ZSRR pozostaje niecałkowite spalanie węgli; pozostałości części palnych w odpadach paleniskowych na blokach wszystkich mocy sięgają nawet kilkunastu procent. W rezultacie na przyelektrownianych składowiskach odpadów nagromadziły się już dziesiątki milionów ton niewykorzystanych węgli.

Dla ograniczania strat niecałkowitego spalania węgla kamiennego w radzieckich kotłach rutynowo stosowano – nie licząc się z ekonomią - dopalanie za pomocą palników mazutowych i gazowych. Dopiero w latach 80. wobec rosnących cen ropy i gazu zintensyfikowano poszukiwania nowych sposobów rozpalania i stabilizacji spalania w kotłach węglowych. Po 1985 r. w ZSRR wyodrębniły się dwa kierunki technologii tzw. stopniowego spalania z termochemicznym przygotowaniem pyłu węglowego: z użyciem retortowych palników mazutowych i gazowych wbudowanych współosiowo w wirowe palniki pyłowe oraz z użyciem palników wyposażonych w generator plazmy (plazmotron) i komorę termochemicznego przygotowania paliwa węglowego.

W radzieckich badaniach priorytet uzyskały projekty o niskich kosztach i krótkim cyklu inwestycyjnym możliwe do wdrożenia już w pracujących elektrowniach. Do sprawdzonych technologii spełniających wymienione warunki należą układy plazmowego rozpalania i podtrzymywania spalania kotłów pyłowych. Technika plazmowa znalazła już szerokie zastosowanie w przemyśle, lecz niestety wciąż pozostaje niedoceniana w elektroenergetyce. Tymczasem plazmowe układy palnikowe na bazie plazmotronów łukowych i kompleksowe układy plazmowego zgazowania mają zalety, którymi nie dysponują tradycyjne rozwiązania, a mianowicie rozpalanie kotłów pyłowych i stabilizację płomienia bez użycia mazutu i gazu, obniżenie strat niecałkowitego spalania, zmniejszenie emisji tlenków siarki i azotu.

Zastosowanie plazmy do spalania węgla opiera się na jego termochemicznym przygotowaniu. Proces przygotowania polega na nagrzewaniu plazmą łuku elektrycznego mieszaniny pyłowo-powietrznej do temperatury, w której następuje wydzielanie części lotnych i częściowe zgazowanie pozostałości stałej. W rezultacie, niezależnie od gatunku i jakości węgla, z mieszaniny pyłowo-powietrznej powstaje dwuskładnikowe paliwo o wysokiej zdolności reagowania – gorący gaz i koksowa pozostałość. To paliwo, po zmieszaniu z powietrzem wtórnym w komorze paleniskowej, ulega stabilnemu spalaniu bez potrzeby wspomagania tradycyjnymi nośnikami jak mazut czy gaz.

Plazmowe układy zasilania paliwem węglowym zostały przetestowane na 26 kotłach energetycznych o wydajności pary od 75 do 670 t/h i wyposażonych w różne typy palników pyłowych (przepływowe, retortowe i wirowe). Podczas prób spalano wszystkie używane rodzaje węgli (kamienny, antracyt, brunatny) i ich mieszaniny. Testowane węgle zawierały 4-50% części lotnych, 15-48% popiołów, a ich wartość kaloryczna wynosiła od 1600 do 6000 kcal/kg. Próby w elektrowniach byłego ZSRR, Słowacji, Korei, Mongolii i Chin potwierdziły następujące zalety plazmowych układów zasilania węglem w stosunku do tradycyjnych rozwiązań palników pyłowych:

• wielokrotne zmniejszenie zużycia mazutu i gazu;
• 3-4 krotnie wyższa sprawność energetyczna układu dzięki niskiej mocy plazmotronu (w porównaniu z cieplną wydajnością palnika mazutowego);
• obniżenie emisji tlenków azotu o 40-50% dzięki przekształcaniu azotu zawartego w węglu w azot cząsteczkowy w strefach zubożonych w tlen;
• redukcja emisji tlenków siarki o 30-40% i w niewielkim stopniu także dwutlenku węgla;
• możliwość rozpalania kotłów energetycznych bez udziału pary wodnej;
• możliwość czystszego spalania węgli wszelkiego rodzaju oraz ich mieszanin z torfem i biomasą;
• poprawa jakości odpadów paleniskowych przez obniżenie zawartości części palnych.