Samo finansowanie projektów inwestycyjnych w branży energetycznej to finansowanie długookresowe, podzielone na etapy i trwające nawet od 10 do 15 lat. Po okresie dużych inwestycji w latach 90. ubiegłego wieku, od około dekady na polskim rynku energetycznym nie zwarto wielu transakcji finansujących przedsięwzięcia w energetyce.

Generalnie takie projekty dotyczą po pierwsze modernizacji dużych elektrowni i elektrociepłowni oraz budowy nowych mocy wytwórczych, przy czym są to wysokonakładowe i kapitałochłonne przedsięwzięcia realizowane najczęściej przez konsorcja banków. Po drugie finansuje się także modernizację małych ciepłowni i elektrociepłowni lokalnych, znajdujących się w budynkach mieszkalnych i budynkach użyteczności publicznej (jak szkoły czy szpitale). Po trzecie, banki udzielają także kredytów finansujących projekty modernizacji elektrociepłowni zakładowych i outsourcing usług energetycznych.

Jako że nie ma uniwersalnego algorytmu postępowania przy finansowaniu inwestycji energetycznych i praktycznie zawsze są to projekty negocjowane indywidualnie, trudno o wskazanie jednolitych kryteriów przygotowania, zabezpieczenia i realizacji dowolnego przedsięwzięcia. Można jednak zaprezentować mechanizmy i ramy działania obowiązujące przy większości takich projektów, bez względu na ich złożoność i podział na liczne etapy powodujące, że sfinalizowanie kredytowania do czasu przystąpienia do realizacji może trwać nawet kilka miesięcy.
By prześledzić strukturę projektu i etapy działania wygodnie jest posłużyć się przykładem wykorzystującym praktyczne doświadczenia banku. Przedstawiony poniżej projekt dotyczy outsourcingu usługi energetycznej wraz z modernizacją elektrociepłowni zakładowej i został przygotowany przez specjalistów z BRE Banku (pierwszego banku w Polsce, który zastosował taką strukturę finansowania). Doświadczenie pokazuje, że ten obszar finansowania łączy cechy pozostałych, wspomnianych wyżej pozostałych obszarów.

Cel
W ramach projektu outsourcingowego przede wszystkim określa się jego cel. W tym przypadku projekt ma za zadanie poprawić efektywność działania poprzez wyodrębnienie i wyłączenie istniejącej elektrociepłowni (EC) ze struktury organizacyjnej firmy prowadzącej działalność produkcyjna w innej dziedzinie oraz przeprowadzenie modernizacji istniejącej EC (i/lub jej rozbudowę) przez firmę zewnętrzną, która w przyszłości będzie prowadzić eksploatację całego obiektu świadcząc na rzecz EC usługę operatorską. Drugim elementem poprawiającym efektywność działania jest wykorzystanie powstających w procesie produkcyjnym odpadów (np. poprzez wbudowanie w istniejące struktury nowego kotła mającego za zdanie utylizację odpadów oraz poprawę efektywności istniejącej elektrociepłowni). Dzięki outsourcingowi uzyskuje się pewność dostaw energii po konkurencyjnych cenach w długim okresie (np. 10-20 lat) oraz unika ponoszenia kosztów związanych z koniecznością dokonania niezbędnych inwestycji. Ponadto firma może skoncentrować się na swoim podstawowym obszarze działalności.

Początek procesu
Firma zainteresowana outsourcingiem kieruje zapytanie ofertowe, w którym określa podstawowe oczekiwania co do ewentualnych korzyści oraz przedstawia zakres oczekiwanej modernizacji lub rozbudowy. Organizacja sfinansowania projektu spoczywa na barkach przyszłych inwestorów, czyli oferentów zwanych sponsorami. Oferenci już w początkowej fazie przygotowywania oferty prowadzą rozmowy z bankiem na temat warunków i struktury finansowania oraz o kwestiach zabezpieczeń (warunki finansowania to jeden z elementów oferty kierowanej do firmy poszukującej usług outsourcingowych). Zazwyczaj kredytobiorcą zostaje spółka celowa powołana do przeprowadzenia procesu modernizacyjnego.

Bank proponuje warunki finansowania w zależności od zaprezentowanej przez oferenta struktury projektu. W pierwszej fazie mają one charakter ramowy: bank określa np. wymagany udział własny sponsora, sposób wnoszenia udziału własnego, gwarancje i ubezpieczenia, których spełnienie jest nieodzowne, by uzyskać ostateczną decyzję o finansowaniu projektu. Już na tym etapie zostają wstępnie zaakceptowane podstawowe ryzyka. W ciągu kilku kolejnych miesięcy następuje wybór ostatecznego oferenta. Na ogół analiza ofert pozwala wyłonić kilka podmiotów, a po dalszych i bardziej szczegółowych negocjacjach zapada decyzja, który oferent rozpocznie realizację projektu.

Ryzyko nie jedno ma imię
Na etapie wstępnym bank identyfikuje podstawowe ryzyka i dokonuje wstępnej akceptacji. Przede wszystkim ocenia różnego rodzaju ryzyka sponsorów projektu zarówno ze strony odbiorcy usługi, jak i ze strony oferenta oraz ryzyka przeprowadzenia inwestycji i jej eksploatacji. Podstawowym zabezpieczeniem dla banku jest uregulowana umowami struktura projektu z określeniem wzajemnych relacji między stronami i – w tym przykładzie – ze świadczeniem usługi operatorskiej. To zabezpieczenie traktuje się jako podstawowe, ponieważ najlepszą gwarancją spłaty kredytu są generowane przez projekt przychody.

Bank ocenia sposób skonstruowania formuły cenowej opłat za usługę operatorską, pod kątem pokrycia:

• stałych i zmiennych kosztów świadczenia usługi operatorskiej,
• poniesionych kosztów finansowych związanych z operowaniem obiektem,
• kosztów finansowych kredytu, (kredyty, odsetki, marże, prowizje i inne opłaty na rzecz banków i podmiotów finansujących)
• opłaty za zainwestowany kapitał i sposób jej kalkulacji (np. na podstawie ilości wytworzonych w obiekcie energii elektrycznej i ciepła oraz zainwestowanego kapitału).