bardzo podobne, o tyle nie ma w Polsce dwóch podobnych przedsiębiorstw energetyki cieplnej. Każde z nich powstawało w innych warunkach i inaczej się kształtował jego rozwój.

Nie ma też jednej drogi "ku lepszemu". Nadal pozostaje dylemat, czy "miejskie ciepło" ma być przedsiębiorstwem użyteczności publicznej czyli takim, które w pierwszym rzędzie ma zaspokajać potrzeby - czy też firmą nastawioną na zysk? Służebność wobec lokalnej społeczności nie zapewni środków na rozwój, zaś dopuszczenie zysku w warunkach monopolu sieciowego może doprowadzić do bezwzględnego dyktatu. Prywatyzacja jakże często w tej branży jest mylona ze... sprzedażą, bo cóż to za prywatyzacja, jeśli po drugiej stronie jest wprawdzie zachodni i wielki, ale przecież państwowy koncern energetyczny? I znowu pytanie czy prywatyzacja bądź sprzedaż ma być celem (jednorazowe załatanie dziury po lekkomyślnie wziętym i roztrwonionym kredycie) czy środkiem do ulepszenia firmy i pozyskania pieniędzy na rozwój i modernizację? Poniżej 5 równych przykładów "miejskiego ciepła - drogi ku lepszemu".

* Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Spółka z o.o. w Bydgoszczy
Tu wybrano inwestora zewnętrznego (MW ESCO Polska SA), który wniósł wkład pieniężny na podwyższenie kapitału zakładowego spółki, a środki w ten sposób pozyskane zostały spożytkowane zgodnie z planem inwestycyjnym KPEC. Wartym zauważenia jest fakt, iż na mocy stosownej umowy wspólników, określającej warunki "wejścia" inwestora zewnętrznego, gmina zagwarantowała sobie uprzywilejowanie w postaci prawa do 1,83 proc głosu przypadającego na jeden udział oraz prawa do zysku proporcjonalnie do liczby głosów na zgromadzeniu wspólników.

* Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej SA w Kaliszu
Wybrano dzierżawę jako formę prywatyzacji. W Kaliszu nastąpiła zmiana organizacji zarządzania ciepłownictwem poprzez umowę dzierżawy odpowiedniego mienia i umowę świadczenia usług ciepłowniczych, zawartą pomiędzy gminą, a prywatną spółką utworzoną, przez pracowników MPEC Sp. z o.o. Kolejnym krokiem było przekształcenie spółki z o.o. w spółkę akcyjną (PEC Kalisz SA), w której akcjonariuszami byli wyłącznie pracownicy MPEC-u. PEC podpisał z gminą 15-letnią umowę dzierżawy miejskiego systemu ciepłowniczego i świadczenia usług ciepłowniczych. Ważnym elementem umowy był czynsz dzierżawny, będący dla spółki kosztem uzyskania przychodu, a dla gminy - dochodem budżetowym (środki uzyskane z czynszu gmina przeznacza na inwestycje w miejskim ciepłownictwie). Potrzeba podniesienia kapitału spółki spowodowała (oczywiście po stosownych negocjacjach) sprzedaż akcji nowej emisji Grupie Thion. Powstała zatem polsko-francuska spółka ciepłownicza będąca operatorem miejskiej infrastruktury.

* Ostrowski Zakład Ciepłowniczy SA

W ciągu minionych 10 lat przekształcił się z niewielkiej komunalnej firmy w nowoczesną spółkę multienergetyczną. OZC wchodzi w skład HOLDIKOM SA czyli ostrowskiego holdingu spółek komunalnych, który zarządza kapitałem, a spółki-córki, jako niezależne osoby prawne, wykonują zadania zaspokajając zbiorowe potrzeby mieszkańców gminy w oparciu o Kodeks Spółek Handlowych. OZC wprowadził akcje spółek na publiczny rynek kapitałowy - regulowany, pozagiełdowy obrót publiczny (CTO). Funkcjonowanie walorów spółek w obrocie pozagiełdowym spowodowało wzrost zainteresowania ze strony inwestorów. Obecnie spółka Vattenfall Poland posiada ponad 16 proc. kapitału akcyjnego OZC.

* Dolnośląski Zakład Termoenergetyczny SA w Wałbrzychu

Spółkę założyli przede wszystkim pracownicy przedsiębiorstwa. DZT SA działa na terenie dwóch województw obsługując już ponad 20 gmin. Spółka jest liderem grupy kapitałowej, w skład której wchodzą cztery inne spółki, zapewniające dywersyfikację działalności w ciepłownictwie. DZT powstał w wyniku prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego, ale nie jest sprywatyzowanym przedsiębiorstwem państwowym ani też spadkobiercą prawnym dawnego WPEC-u. Majątek WPEC-u (w drodze komunalizacji) został podzielony pomiędzy 14 gmin, z których dwie utworzyły własne zakłady budżetowe, a pozostałe powierzyły prowadzenie działalności ciepłowniczej powołanej przez pracowników spółce. Obecnie DZT nie tylko świadczy usługi w zakresie ciepłownictwa, bowiem jego działania obejmują również przejmowanie własności mienia ciepłowniczego w gminach lub współwłasności.

* Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Wrocław SA

To chyba bez wątpienia najbardziej spektakularna droga ku nowemu, jakie przeszło miejskie przedsiębiorstwo energetyki cieplnej w Polsce. W wyniku przekształcenia z jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością gminy Wrocław w jednoosobową spółkę akcyjną, rozpoczął się proces dokapitalizowania spółki połączony ze zmianą jej udziału właścicielskiego. Emisja obligacji zamiennych na akcje serii B odbyła się w październiku 1998 roku, a jej celem było uzyskanie środków na finansowanie modernizacji systemu ciepłowniczego Wrocławia. Sukces tej emisji doprowadził do korzystnej dla MPEC, a także dla obligatariuszy zamiany na akcje według atrakcyjnej stopy zamiany. Nie bez znaczenia był ten fakt dla procesu budowania spółki giełdowej, który rozpoczął się w roku 1999. Proces ten zakończył się udanym debiutem na parkiecie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie w dniu 23 marca 2000 roku. Dzięki środkom uzyskanym ze sprzedaży akcji, spółka otrzymała środki, które przeznaczone zostały na realizację programu inwestycyjnego. Dzięki przedstawionym procesom, zgodnym z charakterem spółki giełdowej, jej akcjonariat ulega ciągłym zmianom. Nadal jednak największym akcjonariuszem MPEC Wrocławiu jest gmina Wrocław, która posiada ponad 57 proc. akcji. Przyjęta przez MPEC Wrocław strategia prywatyzacji pozwoliła na wykorzystanie instrumentów finansowych rynku kapitałowego do uzyskania znacznych środków finansowych, które zostały przeznaczone na realizacji szerokiego programu inwestycyjnego spółki przekładając się w konsekwencji na wzrost wartości przedsiębiorstwa. Natomiast główny właściciel spółki - gmina Wrocław, odraczając w czasie dochody ze sprzedaży swojego pakietu akcji i popierając strategię spółki, zyska z pewnością o wiele więcej niż gdyby sprzedał swoje udziały bez wcześniejszego dokapitalizowania. (J.B.)