|
Aktualności
|
|
Informacje
Numery
Numer 01/2004
EkoFundusz. Czyste powietrze w zamian za dług.
|
|
Na początku ubiegłego dziesięciolecia Polska znajdowała się w czołowej dwudziestce największych dłużników świata. Kredyty międzynarodowe zaciągnięte przez nasz rząd w czasach socjalistycznych wyniosły pod koniec 1993 r. 41 mld dolarów. Byliśmy również wśród grupy państw, które oficjalnie ogłosiły, że zaciągniętego długu nie są w stanie zwrócić bez pomocy z zewnątrz. Problem krajów - dłużników nasilił się w latach 80. do niespotykanej wcześniej skali, a niespłacone kredyty coraz poważniej zagrażały stabilności ekonomicznej krajów wierzycielskich i całej światowej gospodarce.
Powodów zaistniałej sytuacji było wiele, a główne z nich to wzrost stopy procentowej na międzynarodowym rynku kapitałowym, skracanie czasu spłat pożyczek i niekorzystnie układające się przemiany gospodarcze na świecie, związane ze wzrostem cen ropy naftowej. Równocześnie spadły ceny towarów eksportowanych przez kraje rozwijające się, co oznaczało dla nich zmniejszenie dochodów z eksportu i ograniczenie możliwości spłaty kredytów.
|
Istotnym powodem wejścia danego kraju w „pułapkę kredytową” stawało się również nieumiejętne wykorzystanie zaciągniętych pożyczek.
Pierwszym krokiem do wyjścia z trudnej sytuacji było rozpoczęcie przez Polskę negocjacji z Klubem Paryskim - międzynarodową komisją finansową zrzeszającą kilkanaście państw, które udzieliły kredytów lub gwarantowały je krajom rozwijającym się. W odpowiedzi na wniosek zadłużonego państwa, organizacja ta decyduje o możliwościach częściowego umorzenia długu, przesunięciu w terminie spłat rat z odsetkami, a także o zamianie części długu na majątek trwały przedsiębiorstw i inwestycje proekologiczne w kraju dłużnika.
W 1991 r. Klub Paryski podjął decyzję o umorzeniu połowy polskiego długu. Obniżono również naliczane odsetki i przesunięto spłatę należności do 2010 r. Zgodnie z umową, dalsze 10 proc. niespłaconego kredytu możemy wykorzystać w ramach tzw. ekokonwersji długu na wsparcie przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska w Polsce.
Idea zamiany międzynarodowych długów w inwestycje proekologiczne na terenie państw dłużników przynosi korzyści obu stronom. Dłużnik może zredukować skażenie środowiskowe w swoim kraju, wdrażając przy tym nowoczesne technologie i urządzenia sprowadzone od rozwiniętych przemysłowo krajów - donatorów. Wiąże się to z ożywieniem wymiany gospodarczej pomiędzy państwami współpracującymi. Pod względem ekologicznym zyskuje na umowie cały makroregion.
Czym jest EkoFundusz
Instytucją trzymającą pieczę nad finansami związanymi z ekokonwersją długu w Polsce jest EkoFundusz. Fundacja ta została powołana przez Ministra Finansów i jest organem niezależnym, nie nastawionym na zysk. Jej kasę zasilają wpływy finansowe z budżetu naszego państwa będące zobowiązaniami wobec krajów, które przystąpiły do ekokonwersji, czyli USA, Francji, Szwajcarii, Włoch, Szwecji i Norwegii. W wyniku dotychczas podpisanych umów fundacja pozyska łącznie na przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska kwotę 571 mln dolarów. Środki te są i będą corocznie wpłacane w ratach przez polski rząd na konto EkoFunduszu aż do 2010 r. Ponadto fundacja uzyskuje też wpływy z operacji bankowych oraz darowizn.
Kluczowym zadaniem EkoFunduszu jest przyznawanie i zatwierdzanie bezzwrotnych dotacji dla zgłaszanych projektów.
Według nowej strategii przyjętej od 2004 roku fundacja będzie koncentrować środki na projektach niekomercyjnych. Oznacza to całkowite wycofanie się z udziału w inwestycjach charakteryzujących się wysoką opłacalnością. Zmiana podyktowana jest zamiarem pomocy inwestorom, dla których dotacja często stanowi kluczową sprawę w podjęciu planowanego przedsięwzięcia niekomercyjnego, mającego na celu jedynie względy ochrony środowiska.
EkoFundusz może dofinansować projekty nowatorskie. Ze wsparcia mogą korzystać samorządy, przedsiębiorcy i osoby prywatne. Fundacja udziela pomocy we wprowadzeniu na nasz rynek najlepszych technologii pochodzących od krajów będących stronami ekokonwersji, stymulując rozwój polskiego przemysłu w kierunku ochrony środowiska. Zgodnie ze statutem EkoFunduszu, dotacje przyznawane są przedsięwzięciom związanym z redukcją transgranicznego transportu dwutlenku siarki oraz tlenków azotu, ograniczeniem dopływu zanieczyszczeń do Bałtyku, ochroną zasobów wody pitnej, ograniczeniem emisji gazów powodujących zmiany klimatu Ziemi, ochroną różnorodności biologicznej oraz gospodarką odpadami i rekultywacją gleb zanieczyszczonych.
Fundacja wspiera projekty dopiero rozpoczynane oraz będące już w fazie realizacji, ale tylko wówczas gdy ich zaawansowanie finansowe nie przekracza 60 proc. W niektórych przypadkach wysokość dotacji może wynieść do 50 proc. wartości danego projektu. Wielkość ta uzależniona jest od rodzaju przedstawionego przedsięwzięcia oraz od podmiotu składającego wniosek. Decyzję o pozytywnym bądź negatywnym rozpatrzeniu wniosków podejmuje Rada fundacji złożona z przedstawicieli Polski oraz krajów - donatorów. EkoFundusz nie dotuje przedsięwzięć, które kwalifikują się do otrzymania dofinansowania w ramach programów pomocy z Unii Europejskiej oraz projektów badawczych, prototypowych oraz wiążących się z dużym ryzykiem inwestycyjnym.
Biomasa
Priorytetowym obszarem działania fundacji jest wspieranie energetyki odnawialnej. Szczególnie istotną jest sprawa biomasy ze względu na dużą nadprodukcję tego paliwa w kraju i stosunkowo małą efektywność jego wykorzystania. Chodzi tu głównie o słomę i odpady drzewne. W celu zachęcenia potencjalnych inwestorów EkoFundusz co roku w okresie wiosennym ogłasza konkurs na energetyczne wykorzystanie biomasy. Szczegółowe informacje na temat można uzyskać na stronach fundacji (http://www.ekofundusz.org.pl).
Rośliny energetyczne
Coraz więcej mówi się o uprawach roślin z późniejszym wykorzystaniem ich do celów energetycznych. Te inwestycje również mogą być honorowane przez fundację. W przypadku akcesji Polski do UE przebranżowienie naszych rolników na produkcję nieżywnościową może dać im szansę rozwoju bez konieczności konkurowania z rolnictwem unijnym. Warto jednak przypomnieć, że prowadząc wspólną politykę rolną z państwami UE (pochłaniającą ponad 40 proc. unijnego budżetu) polscy rolnicy powinni mieć w przyszłości zagwarantowane minimalne ceny zbytu na produkty żywnościowe oraz zapewniony ich zbyt. Tak właśnie dzieje się w krajach już zrzeszonych. Co więcej, na terenach gdzie występuje nadprodukcja, Unia zapewnia swoim rolnikom rekompensaty za zaniechanie produkcji.
Pompy ciepła
Pozytywną opinię w sprawie dotacji mogą otrzymać projekty z wykorzystaniem pomp ciepła w sytuacjach, gdy zamierzamy dokonać modernizacji źródła ciepła z zamianą paliwa na bardziej ekologiczne, a wnioski powinny szczegółowo przedstawiać spodziewany zysk ekonomiczny i ekologiczny przedsięwzięcia.
Energia ze słońca, wiatru i wody
EkoFundusz dotuje inwestycje związane z energetyką słoneczną, która nawiasem mówiąc, przy obecnych cenach urządzeń solarnych ma stosunkowo małe szanse szerszej popularyzacji bez zewnętrznego wsparcia. Ceny jednostkowe całej instalacji do ogrzewania wody użytkowej wahają się od 1000zł/m2 dla układów najprostszych do ok. 5000 zł/m2 w przypadku zastosowania bardziej wydajnych kolektorów próżniowych. Fundacja rozpatruje jednak tylko większe projekty inwestycyjne, tam gdzie powierzchnia kolektorów wynosi przynajmniej 50 m2. W przypadku elektrowni wiatrowych możliwość wsparcia Ekofunduszu jest ograniczona, ponieważ brak jak na razie na polskim rynku producenta odpowiednio nowoczesnych turbin wiatrowych, a wśród krajów, które dokonały z nami ekokonwersji, jedynie przedsiębiorstwa z USA posiadają wystarczająco sprawdzone technologie, aby mogły być one dotowane przez fundację. EkoFundusz może jednak honorować projekty w przypadku gdy np. dostarczymy renomowanym wykonawcom siłowni wiatrowych z krajów nie będących stronami kontraktu, podzespoły wykonane w państwach ekokonwersji. Potencjalnym inwestorom pozostaje jeszcze rozważenie zyskowności elektrowni wiatrowych w świetle obowiązującego prawa dotyczącego warunków sprzedaży energii.
Na wsparcie z EkoFunduszu w raczej nie mogą liczyć inwestujący w małą energetykę wodną, ponieważ tego typu przedsięwzięcia bywają w konflikcie ze środowiskiem. Pomoc natomiast mogą otrzymać inwestorzy planujący przedsięwzięcia z wykorzystaniem wszelkiego rodzaju energii odpadowej w przemyśle.
Warto dodać, że dotacje fundacji mają charakter bezzwrotnej pomocy zagranicznej i w przypadku finansowania zakupów z tych środków przysługuje zwrot podatku VAT naliczonego od zrealizowanych zakupów. Możliwe jest również zwolnienie z cła i opłaty granicznej. Przy korzystaniu z tej możliwości, sposób współdziałania fundacji i firmy dotowanej określa się w umowie.
Nowe projekty
Wśród większych najnowszych projektów zatwierdzonych i wspieranych przez EkoFundusz znalazła się m.in. inwestycja wykorzystania lokalnych źródeł gazu w Elektrociepłowni Zielona Góra SA, polegająca na budowie bloku gazowo-parowego o mocy elektrycznej 190 MW i mocy cieplnej 95 MW. Przedsięwzięcie uzupełni dotychczasowy system oparty na węglu kamiennym. Nowa instalacja przejmie ok. 50 proc. produkcji energii cieplnej w mieście, co przyniesie ograniczenie emisji zanieczyszczeń i przyczyni się do likwidacji wielu małych, ale uciążliwych kotłowni lokalnych. Budowa nowego bloku zaspokoi dotychczasowy lokalny deficyt energii elektrycznej w tym regionie kraju.
Kolejna ciekawa inwestycja wsparta przez fundusz, to modernizacja systemu ciepłowniczego miasta Pisz z zastosowaniem drewna jako paliwa podstawowego. Nowy układ osiąga moc 21 MW i zastąpił12 zlikwidowanych ciepłowni węglowych, w których dotychczas w sezonie grzewczym spalano około 11,5 tys. ton węgla i 2,7 tys. ton drewna. Ze wsparcia EkoFunduszu skorzysta również miejscowość Trzcianka, gdzie zostaną zmodernizowane sieci przesyłowe, wykonana zostanie termomodernizacja budynków mieszkalnych należących do tamtejszej spółdzielni mieszkaniowej, a stara kotłownia rejonowa zostanie przystosowana do spalania zrębków wierzby energetycznej.
Fundacja przeznaczy też w najbliższym czasie 1,45 mln zł na zakup dwóch kotłów zasilanych słomą o łącznej mocy 4 MW, które w przyszłości ogrzeją budynki publiczne i komunalne w mieście Recz. Z dotacji skorzysta też osiedle mieszkaniowe w Poddębicach, gdzie kilka kotłowni węglowych zostanie zastąpionych jedną kotłownią gazową o mocy około 2,5 MW wspomaganą systemem kolektorów słonecznych.
|
|
|
|
